Mijn ouders zaliger hebben mij een heleboel namen gegeven zoals gebruikelijk in katholieke kringen. Voluit heet ik Adrianus Fransiscus Maria Jacobs.
Vandaag ben ik in de stad waar Franciscus van Assisi werd geboren en begraven. Ik ben het aan mijn naam verplicht om een stukje in zijn voetsporen te lopen. Daarom loop ik vandaag van Assisi naar Santa Maria degli Angeli en bezoek ik “La Porziuncola”, het kerkje waar Franciscus met zijn broederschap leefde en waar hij 800 jaar geleden gestorven is. Daarna loop ik terug naar Assisi en bezoek de Basilica di San Francesco, waar hij begraven ligt. Een tocht van 11 kilometer en zonder mijn Wheelie dus ondanks de hitte loop ik zonder problemen de berg op. Ik merk dat mijn conditie momenteel veel beter is dan van de gemiddelde toerist want ik loop er veel voorbij.
Het verhaal van Franciscus. Hij is de zoon van een rijke lakenkoopman en heeft een droomjeugd waarin hij zich geen zorgen hoeft te maken over geld. Maar hij voelt er niks voor om zijn vader op te volgen in de zaak. Hij droomt ervan ridder te worden en vecht daarom mee in de oorlog tegen Perugia in 1202. Assisi wordt echter al snel verslagen en Franciscus belandt in een gevangenis in Perugia. Na een jaar wordt hij vrijgekocht door zijn vader en keert hij terug naar huis. In de kerker is hij al ziek geworden en zijn gezondheid laat hem nog verder in de steek. Op dit moment begint Franciscus steeds meer na te denken over de invulling van zijn leven, maar zijn droom om ridder te worden laat hij nog niet los en sluit zich aan bij een expeditie tegen Apulië.
Op weg naar Apulië voelt Franciscus zich niet zo lekker. Bij Spoleto besluit hij even uit te rusten. Dan krijgt hij een visioen, een stem zegt hem terug te gaan naar Assisi, daar zal hem duidelijk worden wat zijn echte bestemming is. Franciscus geeft zijn kostbare wapenrusting weg en keert terug naar huis. Hij zal nooit meer wapens opnemen. Na zijn terugkeer is Franciscus zoekende, hij brengt dagen in eenzaamheid door en op andere momenten maakt hij lol met zijn vrienden, maar toch hij is duidelijk op zoek naar een doel in zijn leven.
Op een dag als Franciscus onderweg is met zijn paard komt hij een melaatse tegen. De man zag er verschrikkelijk uit; hij miste een aantal vingers, zijn huid was verschrompeld en hij had maar een oog. Franciscus schrok van hem en geeft zijn paard de sporen. Terwijl hij weg reed, herinnerde hij zich het evangelie: een christen moet iedereen liefhebben. Hij besloot terug te gaan, kuste de melaatse en vroeg of hij kon helpen. De melaatse voelde zich meteen veel beter en begon te huilen.
Franciscus bidt regelmatig in een kerkje en hoort dan een stem zeggen: "Ga en repareer mijn huis, want je ziet toch dat het op instorten staat." Franciscus neemt de opdracht heel letterlijk. Hij begint met het opknappen van het kerkje van San Damiano, waar hij deze opdracht kreeg. Daarvoor heeft hij geld nodig en dus neemt hij mooie luxe stoffen uit de winkel van zijn vader en gaat naar de stad waar hij de stoffen en zijn paard verkoopt. Zijn vader is woedend over deze diefstal en neemt zijn zoon mee naar de kerk. Als de bisschop de aanklacht heeft gehoord, trekt Franciscus zijn kleren uit, vouwt ze tot een bundel en geeft die aan zijn vader terwijl hij zegt; voortaan heb ik alleen onze Vader die in de hemel is. Hij doet afstand van alle bezit en ook van zijn rechten op een erfenis.
Franciscus gaat door met het herstellen van de kerkjes, na de kerk van San Damiano knapt hij ook de zwaar verwaarloosde kerk van Santa Maria degli Angeli op, het kerkje dat ik vandaag bezocht. Als beloning voor zijn herstelwerk schenkt de abt hem het kerkje en Franciscus besluit om dit kerkje op het stukje grond dat bekend staat als Portiuncula "klein stukje land", tot zijn thuis te maken. Ondertussen heeft Franciscus met zijn bijzondere levensstijl al enkele volgelingen en zo ontstaat er een kleine broederschap op Portiuncula die zich naast het opknappen van kerken richt op het helpen van de zwakkeren in de samenleving en het verspreiden van het evangelie.
Om alle volgelingen plaats te kunnen bieden om te bidden, startte men in 1569 met de bouw van de Santa Maria degli Angeli, een grote kerk die over het veel kleinere Porziuncola-kerkje heen werd gebouwd. In 1679 werd deze kerk voltooid en stroomden nog meer pelgrims toe.
Franciscus haalt nog een belangrijke boodschap uit het evangelie, uit het verhaal waarin Jezus zijn apostelen wegstuurt om zijn woord te verkondigen. Jezus zegt zijn volgelingen geen goud of zilver te bezitten, geen tas, beurs of stok mee te nemen voor onderweg en geen sandalen te dragen. Franciscus neemt deze boodschap ter harte, trekt zijn sandalen uit, verwisseld zijn kleding voor een habijt van ruwe stof en zal zich de rest van zijn leven tegen geld en bezit verzetten, de minderbroeder is geboren!
In 1208 sluiten twee mannen zich aan bij zijn leefwijze, Bernardus van Quintavalle en Petrus Catani. Bernardus is een rijk en onderlegd man, Petrus is een rechtsgeleerde. Ze noemen zichzelf de boetelingen. Een week later volgt Egidius en kort daarna volgen er nog meer mannen uit Assisi en omgeving. Als er twaalf broeders zijn besluiten ze naar Rome te gaan om Paus Innocentius III om goedkeuring te vragen voor hun manier van leven. In die tijd zijn er veel ketterse bewegingen die zich afsplitsen van de katholieke kerk, maar Franciscus wil binnen de kerk blijven. De paus is verheugd dat er een groep broeders is die binnen zijn kerk de armoede willen beleven in navolging van Christus en geeft zijn toestemming. En zo sticht Fransiscus zijn eigen religieuze order; de minderbroeders.
De minderbroeders beleven een gelukkige tijd in Portiuncula, ze leven in volstrekte armoede en trekken rond om te preken, te bedelen en te werken. Aanvankelijk vindt men de broeders maar rare lui, maar langzaamaan krijgen ze meer waardering voor de leefstijl van Franciscus en zijn broeders.
In die tijd organiseert Paus Innocentius III de Vijfde Kruistocht, deze keer wordt het zo'n grote onderneming dat mislukken geen optie is. Zijn oproep richt hij aan alle gelovigen en maakt daar veel werk van, in kerken worden offerblokken geplaatst voor hen die niet kunnen vechten om dan maar geld te doneren. In kerken wordt over bijna niks anders gepreekt en volgens de paus komt deze opdracht van Christus zelf. Franciscus besluit om zich aan te sluiten, niet om te vechten maar met een persoonlijke vredesmissie. Hij ziet kans om in gesprek te komen met de sultan, Melek el-Kamil. Blootsvoets en zonder wapens wordt hij toegelaten bij de sultan. De sultan staat open voor een vredes dialoog maar laat zich niet tot het christendom bekeren. Dit is een unieke gebeurtenis, tussen het strijdgewoel van katholieken en moslims, slaagt Franciscus erin om vrede bespreekbaar te maken, maar de leiders van de kruistocht willen daar niets van weten, zij komen om Jerusalem te bevrijden zonder concessies.
Dan komt een minderbroeder uit Italië naar hem toe om te waarschuwen dat er serieuze problemen in zijn orde zijn, Francis keert zo snel mogelijk terug. De orde is inmiddels flink gegroeid met duizenden volgelingen. De vraag om regels en voorschriften neemt toe. Er is behoefte aan een bestuurder om de orde te leiden. Franciscus weet dat hij daar niet de juiste persoon voor is en vraagt zijn broeder van het eerste uur, Petrus Catani, om deze taak op zich te nemen. Als leidraad schrijft Fransiscus in 1221 een regel waarin allerlei beslissingen tot uitdrukking komen die de broeders in veel gevallen samen hadden genomen. Maar niet iedereen is tevreden over de inhoud, sommigen regels zijn erg streng. In 1223 trekt Franciscus zich een tijdje terug om een nieuwe versie van de regel te schrijven en stelt dat het zo zal zijn. Deze regel wordt op 29 november 1223 door de paus goedgekeurd en is vandaag de dag nog steeds de leidraad voor alle minderbroeders in de wereld. De orde groeit snel, tegen het midden van de 13e eeuw zijn er al 30.000 volgelingen en vandaag zijn er honderden franciscanenklooster verspreid over de hele wereld.
Maar dan gaat de gezondheid van Franciscus snel achteruit, tijdens de kruistocht liep hij een oogkwaal op en waarschijnlijk ook malaria. Hij besluit naar La Verna te gaan, een berg in het noorden van Umbrië, om zich een poosje af te zonderen. Volgens een legende ontvangt Franciscus daar op 14 september 1224 tijdens een visioen de tekenen van Christus, de zogenoemde stigmata. Dat zijn vijf bloedende wonden aan handen, voeten en borst die overeenkomen met de wonden van Jezus bij zijn kruisdood. De stigmata vormden volgens de katholieke overlevering een zichtbaar teken dat iemand één is met Christus in zijn lijden en sterven.
Wanneer Francis voelt dat de dood nadert, vraagt hij om hem naar Portiuncula te brengen. Daar overlijdt op zaterdagavond 3 oktober 1226. Op 4 oktober werd het lichaam van Franciscus in processie naar Assisi gebracht en naar de kerk van San Giorgio gedragen, daar wordt hij begraven. In deze kerk spreekt paus Gregorius IX twee jaar later zijn heiligverklaring uit. Op verzoek van de paus begint Elias van Cortona, in wiens klooster ik een paar dagen geleden sliep, met de bouw van de basiliek van St. Franciscus boven zijn graf. De dag waarop de processie plaatsvond werd gekozen als zijn feestdag.
Fransiscus was zoals bekend een dierenvriend en sinds 1929 wordt zijn sterfdag, 4 oktober, ook gevierd als Werelddierendag.
Francis heeft sterk de nadruk gelegd op armoede en op het opkomen voor de zwakkeren in de samenleving. Daarbij stond hij feitelijk kritisch tegenover het kapitalisme dat in de middeleeuwen opkwam en waarvan de misstanden in het dagelijks leven steeds meer voelbaar werden. Zijn grote aantal volgelingen zijn allemaal mensen die zich afkeren van het kapitalisme, in zijn Minderbroedersorganisatie worden ze beschermd tegen allerlei maatschappelijke problemen, waarvan de meeste worden veroorzaakt door ordinaire geldzucht.
Citaten van Fransiscus:
Begin met te doen wat nodig is. Doe dan wat mogelijk is. En plotseling doe je het onmogelijke.
Waar rust is en bezinning, daar is geen bezorgdheid en geen ronddwalen.
Wat we ontvangen, zit in datgene wat we geven.
De Basilica di San Francesco d'Assisi staat sinds 2000 op de Werelderfgoedlijst van de Verenigde Naties. Op 25 mei 1230 werd het lichaam van Sint Franciscus herbegraven in de crypte in aanwezigheid van Elias van Cortona en slechts enkele metgezellen. Ze wilden voorkomen dat delen van zijn lichaam zouden worden gestolen voor de relikwiehandel. Fransiscus werd zo goed verborgen dat zijn stoffelijk overschot pas in 1818 werd herontdekt. De basiliek is rijkelijk versierd met fresco's van Giotto, Cimabue en Pietro Lorenzetti. Een groot deel van deze fresco's is verloren gegaan door de tijd maar ook door de aardbeving van 1997 toen een groot deel van het dak instortte. Toch maakt de kerk met zijn 800 jaar oude kunstwerken nog steeds veel indruk op mij!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten