Een wandeling van slechts 15 kilometer langs de sterk meanderende Wörnitz, die in Donauwörth uitmondt in de Donau. De tocht gaat vandaag niet verder omdat de Kanu Club Donauwörth hier een kleinschalige camping heeft die alleen toegankelijk is voor kanovaarders, fietsers en wandelaars. Het is een zelfbedieningscamping (geld in de brievenbus) en er zijn vandaag maar een paar fietsers en kanovaarders, heel rustig.
In de middeleeuwen waren boeren horig aan de landeigenaar, de adel of de kerk. Als horigen waren de boeren gebonden aan de grond die zij bewerkten, ze mochten deze niet verlaten zonder toestemming, Ze waren “glebae adstrictus” ofwel aan de aardkluit gebonden. De boeren waren dus geen eigenaar van hun land, in ruil voor het gebruik ervan waren ze verplicht een deel van de oogst af te staan aan hun heer en aan de kerk, bijvoorbeeld 1/10 deel aan de kerk waar de plaatselijke geestelijkheid van leefde, en 2/10 of 3/10 deel aan de heerser van het gebied.
De boeren waren ook verplicht tot het verlenen van herendiensten (hand-en-spandiensten). Doorgaans was de werkweek van de horige verdeeld in een (groter) deel waarin de horige voor eigen gebruik werkte, en een (kleiner) deel waarin hij voor de heer aan het werk was.
De horigen konden verplicht worden mee te vechten met hun heer als zijn domein werd aangevallen. Van zijn kant had de heer ook verplichtingen jegens zijn horigen, met name om rechtszekerheid en militaire bescherming te garanderen, maar ook bood hij een vorm van sociale zekerheid. De relatie horige-heer kon niet eenzijdig worden opgezegd en ging over van generatie op generatie.
De boeren hadden een moestuin en een wei met fruitbomen bij hun huis. De akkers lagen buiten het dorp en waren omheind met hagen en greppels om te voorkomen dat er wilde dieren op de akkers kwamen en zich te goed deden aan de gewassen. Achter deze akkers lag onontgonnen gebied dat in gemeenschappelijk gebruik was. Het werd gebruikt om het vee te laten grazen en het hakken van hout. De gemeenschappelijke gronden mocht niet ontgonnen worden om er akkers of tuinen te maken.
De akkers werden bewerkt volgens het drieslagstelsel, in het eerste jaar werden wintergranen verbouwd zoals tarwe, rogge en spelt waar brood van gebakken werd. Het jaar daarop verbouwde de boer zomergranen zoals gerst en haver dat als veevoer diende. Van de gerst werd ook bier gebrouwen. Een deel van de grond werd ingezaaid met of erwten en bonen voor eigen gebruik. Het derde jaar liet de boer het betreffende stuk grond braak liggen. Dit systeem paste de boer toe op drie percelen en schoof elk jaar door zodat zijn land altijd voor 2/3 bebouwd was. Bij goed weer kon hij twee keer per jaar oogsten. Eens in de drie jaar lag de grond braak en werd er niets verbouwd om te voorkomen dat de boer zijn land uitputte. Want als grond te lang achter elkaar wordt bebouwd, ontstaat er een tekort aan mineralen waardoor de opbrengst en kwaliteit afnemen. .
De mest van het vee werd ijverig verzameld om de akkers te bemesten, er was altijd een tekort aan mest voor een goede oogst. Als een boer genoeg mest had voor een akker, dan koos hij voor de teelt van kool, rapen, vlas, hennep, koolzaad of hop in plaats van zomer of winter graan
Hoe anders is het tegenwoordig. Er is geen tekort aan mest, eerder een overschot. Daarnaast heeft de moderne boer toegang tot mineralen en meststoffen en bepaalt hij met bodemonderzoek precies wat hij moet strooien voor de hoogste opbrengst. De middeleeuwse boer en zijn vrouw waren van 's morgens vroeg tot 's avonds laat bezig op zijn akkers en met zijn vee. Nu is de boer sterk gemechaniseerd en bewerkt hij zijn land met enorme machines die vaak meerdere hectares per uur kunnen ploegen of zaaien en oogsten. Vergelijk het met mijn wandeling, ik heb 80 tot 100 dagen nodig om naar Rome te lopen. Loes komt me met de auto ophalen en is er in 2 dagen. In deze verhouding is ook de boerenarbeid in een stroomversnelling gekomen, het werk wordt nu vijftig keer sneller gedaan als in de middeleeuwen.
1 opmerking:
Hoi Ad goed om te lezen dat het je nog altijd goed vergaat.
Leuk dat je ook nog altijd zo uitgebreid achtergrond informatie over de streek geeft.
Succes en nog veel mooie ervaringen gewenst.
Groeten Jan Lemmens
Een reactie posten